Speculum conversionis peccatorum

Een werk hoeft er niet spectaculair uit te zien om een topstuk te worden. Deze verzamelband met vijf bescheiden drukwerkjes is een uitgelezen bron voor het prille begin van de boekdrukkunst in de Zuidelijke Nederlanden: behalve een Keulse druk van 1470 bevat hij ook het boekje Speculum conversionis peccatorum, Spiegel van de bekering der zondaars, van de Limburgse kartuizermonnik en veelschrijver Dionysius van Rijckel. Het is goed voor 28 bladzijden.

Dirk Martens drukte het boekje in 1473 in Aalst, samen met de Duitser Jan van Westfalen. Het is voor zover bekend het eerste boek dat in de Zuidelijke Nederlanden van de drukpers kwam, zowat 25 jaar nadat Gutenberg in Mainz zijn eersteling met losse letters drukte. Ook de andere drie werkjes zijn van de jaren 1473-1474 en werden door Dirk Martens gedrukt.

De drukjes zijn ongeschonden en ogen opmerkelijk fris: het papier, de drukletters, de met de hand aangebrachte rubricering, de initialen, de titels… De vijf zijn al in een zeer vroeg stadium samengebonden: dat vertelt de handgeschreven(!) inhoudsopgave. Een opmerking daarin verraadt de eerste bewaarplaats van de bundel: de priorij Rooklooster in Oudergem bij Brussel. In 1998 werd hij overgedragen aan de jezuïeten van het Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwecollege. Nu rust hij in de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap.